Sözlü Anlatım Türleri | Kavramları ve Kullanım Alanları

Sözlü anlatımın enerjisini kullanarak, fikirlerinizi, düşüncelerinizi ve hikayelerinizi tesirli bir halde iletebilirsiniz. Bu makalede, sizlere değişik sözlü ifade türleri hakkında informasyon vereceğim ve böylelikle daha tesirli bir yazışma kurmanıza destek olacağım.

Sözlü Ifade Türleri

İnsanlar olarak, hayatımızın derhal her alanında yazışma kurarız ve yazışma kurmanın en mühim yollarından birisi de sözlü anlatımdır. Sözlü ifade, tesirli bir halde yazışma kurmamızı sağlar ve fikirlerimizi, duygularımızı ve deneyimlerimizi öteki insanlarla paylaşmamızı kolay hale getirir.

Sözlü anlatımın pek çok çeşidi vardır ve bu türler, belirli bir amaca hizmet eder. Konuşma türleri, sunum türleri, münakaşa türleri ve öğretici türler gibi değişik kategorilere ayrılabilirler. Bu türlerin her biri, değişik durumlarda kullanılmak suretiyle tasarlanmıştır ve her biri, belirli bir amaca hizmet eder..

1. Konuşma Türleri

Konuşma, insanların birbirleriyle yazışma kurmasının en temel yollarından birisidir. İnsanlar, hayatlarının değişik dönemlerinde pek çok değişik konuşma çeşidi kullanırlar. Konuşma türleri, amaçlarına, konuşmacının rolüne ve izleyicilerin özelliklerine bakılırsa çeşitlilik gösterir.

Bilgilendirici Konuşmalar

Bilgilendirici konuşmalar, bir mevzuyu araştıran, çözümleme eden ve bu mevzuda informasyon sunan konuşmalardır. Bu tür konuşmalar, iş dünyasında, okullarda, üniversitelerde, seminerlerde ve öteki pek çok alanda kullanılır. Konuşmacının maksadı, dinleyicilere informasyon vermek ve onları mevzu hakkında bilgilendirmektir.

İkna Edici Konuşmalar

Bir düşünce yada düşünceyi kabul ettirmek için kullanılan konuşma çeşididir. Bu tür konuşmalar, politikacılar, satış temsilcileri, öğretmenler ve öteki pek çok şahıs tarafınca kullanılır. Konuşmacı, dinleyicilerin ilgisini çekmek, onları etkilemek ve onların fikirlerini değiştirebilmek için kullanışlı ve tesirli argümanlar sunar.

Eğlendirici Konuşmalar

Eğlendirici konuşmalar, dinleyicileri güldürmek, rahatlatmak yada bir tek keyifli bir edinim yaşatmak için kullanılan konuşma çeşididir. Bu tür konuşmalar, stand-up komedyenler, sunucular ve öteki eğlence sektöründe çalışanlar tarafınca kullanılır. Konuşmacı, komiklik, latife ve anekdotlarla seyircileri eğlendirir.

2. Sunum Türleri

Sunumlar, iş dünyasında, bilimsel niteliği olan alanda ve pek çok öteki alanda çoğunlukla kullanılan tesirli bir yazışma aracıdır. Sunumlar, bir mevzuda informasyon vermek, bir fikri yada ürünü tanıtmak, bir problemi çözüme kavuşturmak için tavsiyeler sunmak yada bir kitleyi eğlendirmek için kullanılabilir. Sunum türleri, sunumun amacına, izleyicilerin özelliklerine ve sunucunun konumuna bağlı olarak değişmiş olur.

Bilimsel nitelikli Sunumlar

Bilimsel nitelikli sunumlar, öğrencilerin, öğretmenlerin ve araştırmacıların kullandığı sunum çeşididir. Bu tür sunumlar, bir öğrencinin projelerini, tezini yada araştırmasını sunması, bir öğretmenin dersinde bir mevzuyu ele alması yada bir araştırmacının neticelerini açıklaması için kullanılır. Bilimsel nitelikli sunumlar, çoğu zaman pek çok kaynak kullanır ve daha resmi bir ton kullanır.

İş Sunumları

İş sunumları, bir firmanın ürünlerini yada hizmetlerini tanıtmak, yatırımcılara yada müşterilere sunum yapmak yada bir firmanın hedeflerini, stratejilerini yada performansını açıklamak için kullanılır. Bu tür sunumlar, pek çok görsel eleman, grafik yada veri tabloları kullanır ve daha azca resmi bir ton kullanabilir.

Sanat içerikli Sunumlar

Sanat içerikli sunumlar, tiyatro oyunları, müzikal gösteriler, gosteri sanatları ve öteki sanatla alakalı performanslar gibi pek çok değişik formatta gerçekleştirilebilir. Bu tür sunumlar, çoğu zaman dinleyicileri eğlendirmek yada duygusal bir edinim yaşatmak için kullanılır. Sanat içerikli sunumlar, çoğunlukla temsil edilen karakterler yada müzik yada dans performansları gibi öğeler içermektedir.

3. Münakaşa Türleri

Tartışmalar, değişik fikirleri ve görüşleri tartışmak için kullanılan tesirli bir sözlü ifade çeşididir. Tartışmalar, bir grup insanoğlunun bir mevzuda değişik görüşlerini korumak için çaba sarfetmek ve karşılıklı olarak eleştirmek için bir araya gelmesiyle gerçekleşir. Münakaşa türleri, münakaşanın amacına, mevzusuna ve iştirakçilerin özelliklerine göre farklılık gösterir.

Bilimsel nitelikli Tartışmalar

Bilimsel nitelikli tartışmalar, öğrencilerin, öğretmenlerin ve araştırmacıların bir mevzu üstünde değişik görüşleri tartışması için kullanılır. Bu tür tartışmalar, daha formel bir yapıya sahiptir ve iştirakçilerin fikirlerini daha dizgesel bir halde sunmalarını gerektirir.

Siyasal Tartışmalar

Siyasal tartışmalar, siyasal liderlerin yada politikacıların değişik görüşlerini korumak için çaba sarfetmek ve karşı tarafı eleştirmek için kullandığı münakaşa çeşididir. Siyasal tartışmalar, çoğu zaman medya vesilesiyle gerçekleştirilir ve pek çok şahıs tarafınca takip edilir.

Hukuki Tartışmalar

Hukuki tartışmalar, mahkemelerde yada öteki yargı organlarında gerçekleşen tartışmaları ifade eder. Bu tür tartışmalar, bir hakimin yada jürinin karar vermesi gerekmekte olan bir dava yada hukuki bir mevzuda değişik görüşlerin tartışılması için kullanılır.

Toplumsal Tartışmalar

Toplumsal tartışmalar, bir grup insanoğlunun toplumsal yada kültürel mevzularda değişik görüşlerini korumak için çaba sarfetmek ve karşılıklı olarak eleştirmek için bir araya gelmesiyle gerçekleşir. Bu tür tartışmalar, çoğu zaman bir topluluğun yada bir kuruluşun etkinliği esnasında gerçekleştirilir.

4. Öğretici Türler

Öğretici sözlü ifade türleri, informasyon ve becerileri aktarmak için kullanılır. Bu türler, eğitim, iş dünyası, sıhhat ve öteki pek çok alanda genel olarak kullanılır. Öğretici sözlü ifade türleri, informasyon aktarımı, öğrenme ve öğretme sürecini kolaylaştırmak için tasarlanmıştır.

Sunumlar

Sunumlar, belirli bir mevzuda informasyon sunmak için hazırlanmış öğretici bir sözlü ifade çeşididir. Sunumlar, bir iş toplantısında, bir sınıfta yada bir konferansta gerçekleştirilebilir. Sunumlar çoğu zaman bir takım slayt kullanılarak hazırlanmış olur ve sunucu, slaytlar eşliğinde informasyon aktarır.

Eğitim ve Öğretim

Eğitim ve öğretim, öğrencilere belirli bir mevzuda informasyon vermek için kullanılan öğretici sözlü ifade türleridir. Bu türler, bir sınıfta gerçekleştirilebilir ve öğretmen öğrencilere dersi sunar. Ek olarak, öğrenme materyalleri, ödevler ve sınavlar da bu türler arasındadır.

Sözlü Talimatlar

Sözlü talimatlar, belirli bir beceriyi yada işlemi öğretmek için kullanılan öğretici sözlü ifade türleridir. Mesela, bir teknisyenin bir aleti onarım etmek için verdiği talimatlar yada bir yemek tarifi gibi bir beceri yada işlemle ilgili adım adım açıklamalar bu türün örnekleridir.

Öteki Sözlü Ifade Türleri

Değişik sözlü ifade türlerini de ele alacağız ve her bir türün ne işe yaradığını, ne vakit ve nasıl kullanıldığını inceleyeceğiz. Hangi türün hangi gaye için yeterli olduğunu idrak etmek, tesirli bir halde yazışma kurmanın anahtarıdır. Bu yüzden, değişik sözlü ifade türlerini öğrenmek, iş, eğitim ve bireysel yaşamda daha tesirli bir yazışma kurmanıza destek olacaktır.

Konuşma

Konuşma, informasyon verme esasına dayanmakta olup, dinleyicilerin merak ve araştırma, öğrenme arzusuna seslenen bir sözlü ifade şeklidir.  Çoğu zaman bir tezi yada görüşü açıklamak için daha fazla bilimsel niteliği olan anlamda verilir.   

Açık Oturum

Açık oturum, uzman kişilerin bir başkan yönetiminde toplanması ve topluluk karşısında münakaşa yapılmasıyla oluşmuş bulunan sözlü ifade şeklidir.  Açık oturumda toplumun her kesimini ilgilendiren mevzularda düzenlenebilir. Çoğu zaman açık oturum ile karıştırılan bir türdür.  Açık oturum daha ciddi ve mücadeleci üslupla yapılmasına karşın, panelde söyleşi üslubu hakimdir.

Bilimsel toplantı

Uzmanların, aynı mevzunun çeşit çeşit tarafları üstünde, aynı oturumda,  yapmış olduğu seri konuşmalara bilimsel toplantı denir.  Öteki konuşma türlerine bakılırsa daha iciddi bir söyleşi havası içerisinde geçer. 

Açık oturum

Toplumu ilgilendiren bir mevzunun dinleyiciler önünde, söyleşi havası içerisinde, uzmanları tarafınca tartışıldığı konuşmalara açık oturum denir. Panelde de bir başkan bulunur. Konuşmacı sayısı 3 ile 6 içinde değişebilir. Konuşmacılar belirli vakit dilimlerinde konuşur ve uzmanı oldukları mevzunun ayrı birer yönünü ele alırlar. Konuşmalar, oturum başkanın verdiği sıraya ve süreye bakılırsa yapılır. Konuşmacılar münakaşa kaidelerine bakılırsa ve başkanın yönetiminde birbirlerine sual sorabilirler. 

Forum

Bir başkanın yönetiminde, toplumu ilgilendiren bir mevzuda, değişik gruplardan oluşmuş bulunan dinleyicilerin söz sırası alarak konuşma kuralları içinde yapmış oldukları tartışmalara forum denir. Forumda gaye mevzuyu değişik anlayışlarla, değişik boyutlarıyla ortaya koymaktır. 

Münazara

Münazara, bir mevzuda karşıt görüşleri korumak için çaba sarfeden takımların fikirlerini karşılaştırdıkları bir münakaşa platformudur. Münazarada bulunan gruplar on beş dakika öncesinde tartışılacak mevzuyu ve hangi tarafı savunmaları icap ettiğini öğrenirler. Münazırlar bu süre içinde, maç sırasında aldıkları notlarla son halini verecekleri ve sıra kendilerine vardığında sunacakları yedi dakikalık konuşmalarının taslağını hazırlarlar. Ortalama bir saat devam eden bu münakaşa, jüri heyetinin maç süresince almış olduğu notlara dayanarak maçın sonucunu açıklamasıyla sonlanır.

Sözlü Anlatımın Önemi Nedir?

Sözlü ifade, insanoğlu içinde tesirli bir halde yazışma kurmanın en mühim yollarından birisidir. İyi bir sözlü ifade becerisi, insanların fikirlerini, düşüncelerini ve duygularını tesirli bir halde iletmelerine destek verir. Sözlü anlatımın önemi, iş hayatında, eğitimde ve bireysel yaşamda tesirli bir yazışma kurmanın temelidir.

Hangi Durumlarda Konuşma Türleri Kullanılır?

Konuşma türleri, bir insanın bir topluluk önünde konuşma yapması gerektiğinde kullanılır. Mesela, bir siyasal liderin kampanya esnasında halka hitap etmesi, bir iş toplantısında bir yöneticinin sunum yapması yada bir okulda bir öğrencinin sunum yapması gibi durumlarda konuşma türleri kullanılır.

Sunum Türleri Nedir ve Hangi Durumlarda Kullanılır?

Sunum türleri, bir insanın bir topluluk önünde informasyon sunması gerektiğinde kullanılır. İki ana sunum çeşidi vardır: bilgilendirici ve ikna edici sunumlar. Bilgilendirici sunumlar, bir mevzu hakkında informasyon vermek için kullanılır iken, ikna edici sunumlar bir topluluğun düşüncelerini yada davranışlarını değiştirmeye yöneliktir. Sunum türleri, iş toplantıları, eğitim seminerleri, konferanslar ve öteki benzer etkinliklerde kullanılabilir.

Münakaşa Türleri Hangi Durumlarda Kullanılır?

Münakaşa türleri, bir grup insanoğlunun belirli bir mevzu hakkında değişik fikirlerini ifade etmiş olduğu ve tartıştığı durumlarda kullanılır. Münakaşa türleri, pek çok değişik mevzuda kullanılabilir, mesela bir iş toplantısında, sınıfta yada bir topluluk etkinliğinde. Münakaşa türleri, her insanın fikirlerini ifade etmesine ve sonunda ortak bir karar almalarına destek verir.