Diaspora Nedir? Başlıca Diasporalar Nelerdir?

Diaspora, yalnızca bir milleti ilgilendiriyor. Bu kelimeyi günümüzde sürekli olarak haberlerde rastlarsınız. Ermeni diasporası vb. gibi duyduğumuz bu kavram ne anlama geliyor? İşte sizler için diasporayı ve dünya üstündeki başlıca diasporası olan milletleri paylaşacağız.

Diaspora Nedir?

Diaspora, bir toplumun emsalsiz kültür, dil, din ve geleneklerini ana vatanlarından değişik bir coğrafyada koruyarak sürdürdüğü, kendi içerisinde bir topluluk oluşturduğu olgudur. Diaspora kelimesi, Yunanca “diaspeirein” kelimesinden türemiştir ve “dağılmak, yayılmak” manasına gelir.

Diaspora, köken ülkesinden daha farklı bir yere göç etmiş bir topluluğu ifade eder. Bu göç çoğu zaman ekonomik, siyasal yada dini sebeplerden doğar. Diaspora’nın sebebi ne olursa olsun, bu topluluklar bir çok vakit köken ülkelerindeki akrabaları ve dostlarıyla bağlarını korumaya çalışır. Bu bağlar, ana vatanları ile kültürel, dini yada toplumsal anlamda sıkı ilişkiler kurarak sürdürülür.

Diaspora terimi, tarih süresince pek çok değişik topluluk için kullanılmıştır. Yahudi, Ermeni, Hint, Çinli, İrlandalı ve Afrika kökenli topluluklar gibi pek çok değişik cemiyet, kendi Diaspora örneklerini yaşamışlardır. Bu toplulukların Diaspora deneyimleri, köken ülkeleri ile sıkı bağlar kurmaları ve kendi emsalsiz kültürlerini korumaya çalışmalarıyla karakterize edilir.

Diaspora Terimi ve Zamanı

Eski Yunan’da diaspora terimi, bir anakentten çıkarak dünyanın çeşit çeşit yerlerine koloniler kuran halk manasına geliyor. Daha sonraki dönemde sözcüğün en bilinen kullanım mevzusu, MÖ 586’daki Babil Esareti’nden sonrasında Yahudi kavminin bütün dünyaya yayılmasıyla beraber ortaya çıktı. Tevrat’ın Yunanca çevirisinde geçen “dünyanın bütün ülkelerine darmadağın olacaksınız” ayeti {muhtemelen} bu sözcüğün ikinci anlamının ana deposu olarak gösterilebilir.

Diaspora, herhangi bir ulusun yurdundan, sömürü, işgal, işkence sebeplerinden ötürü ayrılarak yada ekonomik sebeplerden bağlantılı olarak ayrılmak mecburiyetinde kalmış olarak; yabancı topraklara yerleşmesidir. Diaspora dağılmış halkların, dağılmış olarak yaşayan topluluklarını ifade ediyor. Diasporada, bir topluluğun diaspora olarak nitelendirebilmesi için geri dönülmesi muhtemel olmayan bir anayurt hayaline sahip olması gerektiren günümüzde bu felsefeden uzak olan topluluklar kendilerini diaspora olarak görürler. En fazla duyduğumuz diaspora örneği Ermenilere aittir. Belkide bu terimi söylediğimiz vakit yalnızca Ermeniler aklımıza gelir. Oysaki bu kavram yalnızca Ermenilerle ilgili değildir.

Diaspora Türleri

Diaspora, bir topluluğun ana vatanından daha farklı bir yere göç etmesi sonucunda oluşmuş bulunan bir olgudur. Diaspora, yalnızca kültürel bağları olan bir topluluk değildir, hem de ekonomik, siyasal, dini bağları olan bir topluluğu da ifade edebilir. Diaspora terimi, tarihte pek çok topluluğun göç etmesi sonucunda oluşmuş bulunan değişik türlerde Diasporaların oluşmasına neden olmuştur. İşte birtakım Diaspora türleri:

Kültürel Diaspora

Kültürel Diaspora, bir topluluğun ana vatanından daha farklı bir yere göç etmesi sonucunda kültürel olarak kendisini koruma ve yayma çabasıdır. Bu tür Diaspora, kültürel değişimin olduğu yerlerde ortaya çıkmaktadır. Kültürel Diaspora, bir topluluğun kendi dili, yiyecekleri, gelenekleri, ritüelleri, sanatı ve müziği gibi kültürel özelliklerini sürdürmesi ve yayması ile karakterize edilir.

Ekonomik Diaspora

Ekonomik Diaspora, bir topluluğun ana vatanından daha farklı bir yere göç etmesi sonucunda, ekonomik faaliyetlerinde tesirli olmaya devam etmesidir. Bu tür Diaspora, çoğu zaman iş fırsatları sebebiyle gerçekleşir. Göçmenler, tecim yöntemiyle köken ülkelerine yatırım yaparak ve onlara finansal destek sağlayarak ekonomik bağlarını sürdürürler.

Siyasal Diaspora

Siyasal Diaspora, bir topluluğun ana vatanından daha farklı bir yere göç etmesi sonucunda, siyasal amaçlarına ulaşmaya çalışmasıdır. Bu tür Diaspora, çoğu zaman politik baskılar sebebiyle gerçekleşir. Göçmenler, köken ülkelerindeki siyasal yapılarla bağlarını sürdürerek, siyasal amaçlarına ulaşmak için lobi faaliyetleri yürütmeyi amaçlarlar.

Dini Diaspora

Dini Diaspora, bir topluluğun ana vatanından daha farklı bir yere göç etmesi sonucunda, dini inançlarını sürdürmeye ve yaymaya çalışmasıdır. Bu tür Diaspora, çoğu zaman dinî zulümden kaçan göçmenler tarafınca gerçekleştirilir. Göçmenler, dini inançlarını sürdürmek ve koruma altına almak için yakarma bölgeleri kurarak ve dini faaliyetlerini sürdürerek, dinî bağlarını sürdürürler.

En Mühim ve Büyük Diasporalar Hangileridir?

Diaspora, kendine göre bir kültür, dil, anane ve değerler sistemine sahip bir topluluktur. Bu kültürel özellikler, göç ettikleri yerde yeni bir hayat kurarken korunmaya çalışılır. İşte en büyük ve mühim Diasporalar;

1. Yahudi Diasporası

Yehuda Krallığı ve Roma Yahudiyesi’nden sürgüne gönderilen, ek olarak İsrail haricinde yaşayan Yahudilere denir. Çağdaş İbranice’de dağınık manasına gelen bu kavram, Alman Asıllı Amerikan akademisyeni Simon Rawidowicz tarafınca 1930’larda kullanılmaya başlandı.  Diasporanın başlangıcının, Tevrat’ta da anlatıldığı suretiyle, Yehuda Krallığı’nın fethedilişi, Süleyman Mabedi’nin yıkılışı (MÖ 586) ve nüfusun kovulduğu vakit MÖ 6 yy olduğu kabul edilir.

Yahudilerin kovulması, köle olarak kullanıldıktan sonrasında kaçışları sonrası Yahudi diasporasında artma yaşandı. 1948’de İsrail Devleti’nin kurulmasıyla beraber “ Yahudi diasporası” terimi İsrail haricinde yaşayan Yahudileri tarifi etmek için kullanılmaya başlandı. Günümüzdeki Yahudi diasporasının olduğu bölgeler: Amerika, Rusya, Fransa, Kanada, Birleşik Krallıklar, Almanya’dır.

2. Türk Diasporası

Türk diasporası, yurt haricinde yaşayan Türkleri ve Türkiye’den eski Türk topraklarından dışarı göç etmiş Türkler’in dünyadaki tahmini nüfusu anlatmak için kullanan terimdir. Türkiye haricinde yaşayan Türkler’i üç grupta inceleyebiliriz.

Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonrasında sınırlar haricinde kalan Türk azınlıklar, Orta Asya’dan Anadolu’ya gelmeyenler ( eski SSBC içinde kalanlar) Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonrasında öteki ülkelere göç edenler.

3. Kıbrıs Türkleri Diasporası

Kıbrıs Türkleri yada Kıbrıslı Türkler, Kıbrıs adasında yaşayan Türkler’in Osmanlı İmparatorluğu’nun 1571 yılındaki Kıbrıs adasını ele geçirdikten sonrasında Anadolu’da bulunan Türkler Kıbrıs adasına göç etmiştir. 1974 senesinde Türk Silahlı Kuvvetlerinin adaya müdahale etmesinden sonrasında adanın ikiye bölünmesiyle beraber çoğunluğunun KKTC’de yaşamını sürdüren kesimlere verilen isimdir. Burada yaşayanların Türkiye Türklerinden pek farkı yoktur.

4. Azeri Diasporası

Azerbaycan Diasporası, Azerbaycan ve İran Azerbaycan’ı haricinde yaşayan ve kendisini bu adla değerlendiren Azerilere verilen genel addır. Azerbeycan haricinde 3-4 milyon Azerbaycanlının yaşamış olduğu iddia edilmektedir fakat tam olarak kati data yoktur. Azerbaycanlıların en kümülatif olduğu ülkeler: Rusya, Amerika, Ukrayna, Kazakistan, Almanya ve Fransadır.

5. Adige/ Batı Çerkesleri Diasporası

Çerkeslerin bir kolu olan ve Rusya Federasyonu’na bağlı olan Adigey Cumhuriyeti ile Krasnodar Krayı ile Çerkes Sürgünü’nde Çarlık Rusyası döneminde Kafkasya’dan Osmanlı İmparatorluğu topraklarına tehcir ettirilen ve bugün Türkiye, Ürdün, Suriye ve İsrail gibi ülkelerde yaşayan Şimal Kafkas halkı, Adigey Cumhuriyeti’nin %24’ünü oluşturuyor.

Diaspora neden meydana gelmektedir?

Diasporalar değişik sebeplerden ötürü ortaya çıkabilir. Bunlar içinde cenk, naturel afetler, siyasal zulüm, ekonomik baskı ve göçmenlik yer almaktadır. Pek çok diaspora topluluğu, kendi seçimleri doğrultusunda da doğdukları yerlerden ayrılırlar.

Diaspora toplulukları ne tür etkisinde bırakır yaratabilir?

Diaspora toplulukları, doğdukları yerlerdeki kültürlerini ve geleneklerini korumaya çalışırlar. Ek olarak, yeni vatanlarında de kendi kültürlerini devam ettirirler ve bu kültürlerini öteki topluluklarla paylaşırlar. Bunun aynı zamanda, diaspora toplulukları, gittikleri yerlerde ekonomik ve toplumsal etkisinde bırakır yaratabilirler ve ülkeler içinde kültürel alışverişi artırabilirler.

Diaspora toplulukları için ne gibi zorluklar ortaya çıkabilir?

Diaspora toplulukları, yeni ülkelerine uyum sağlamakta zorluklar yaşayabilirler. Dil, kültür ve hayat seçimi farklılıkları gibi sebeplerden ötürü entegrasyon süreci uzun ve sıkıntılı olabilir. Ek olarak, diaspora toplulukları, yeni vatanlarında ayrımcılık, önyargı ve ayrılıkçı politikalara maruz kalabilirler.

Diaspora topluluklarıyla nasıl yazışma kurulabilir?

Diaspora topluluklarıyla yazışma oluşturmak için pek çok yol bulunmaktadır. Bu yollar içinde toplumsal medya, e-posta, telefon, mektup, toplantılar ve etkinlikler yer almaktadır. Bu yazışma yolları, diaspora topluluklarıyla etkileşim oluşturmak ve kültürlerini ve deneyimlerini paylaşmak için kullanılabilir. Ek olarak, diaspora topluluklarına danışmanlık hizmetleri ve öteki destek kaynakları elde eden kuruluşlar da mevcuttur.